Stomatologia dziecięca w pytaniach i odpowiedziach

Przypomnę, że do powstania próchnicy przyczynia się obecność na zębach resztek pokarmu i osadu, w którym bytują bakterie próchnicotwórcze. Po pierwsze więc należy regularnie usuwać ten nalot- płytkę bakteryjną, czyli szczotkować prawidłowo zęby. Po drugie, rozwój próchnicy przyspieszany jest poprzez dostarczanie bakteriom cukrów, rozkładanych następnie do kwasów, które niszczą z kolei szkliwo zębów. Prawidłowe odżywianie jest więc kolejnym zadaniem w walce o zdrowy uśmiech naszych dzieci. Po trzecie należy wzmacniać tkanki zęba i jego odporność na czynniki niekorzystne, poprzez różnego rodzaju zabiegi profilaktyczne wykonywane w gabinecie stomatologicznym przez lekarza dentystę. Jednak najważniejszym czynnikiem jest przekonanie rodziców, że o zęby mleczne należy dbać tak jak o stałe! Wciąż pokutuje w niektórych kręgach przekonanie, że zębów mlecznych nie należy leczyć.. bo i tak wypadną. To prawda, z pewnością zostaną wymienione na stałe, jednak lepiej aby wypadły zdrowe mleczaki, tylko ze zresorbowanymi kanałami, a nie z dziurami, które są powodem niepotrzebnych cierpień maluchów. Dlatego taki nacisk kładziemy na profilaktyką zębów mlecznych, która jest tak samo ważna jak zębów stałych.

Tak, propagowanie rodzinnego mycia zębów, często w formie zabawy, wytworzy w dziecku nawyk szczotkowania, który pozostanie na całe życie. Nie wszyscy mają świadomość, że dzieci rodzą się ze wszystkimi, ukrytymi jednak w dziąśle zębami. Ze zdrowych dziąseł około 6-go miesiąca życia wyrastają zdrowe zęby, dlatego dzieciom w wieku 0-2 lat po karmieniu należy przetrzeć dziąsła delikatnie gazikiem lub miękką ściereczką. W kolejnym etapie szczotkujemy małą, miękką szczoteczką, minimum dwa razy dziennie. Od około pierwszego roku życia dziecka,  należy wprowadzać pastę z fluorem. Zawartość fluoru pomiędzy 1 a 2 rokiem życia dziecka powinna wynosić od 250 do 500ppm, między 2 a 6 rokiem życia 500ppm. Powyżej 6 r. ż, jeżeli dziecko potrafi wypluć i nie połyka pasty, możemy zastosować pastę „dorosłą” o zawartości fluoru 1400ppm. Najlepiej decyzję o wyborze pasty skonsultować ze stomatologiem dziecięcym. Istotna jest także ilość pasty nałożonej i wciśniętej mocno między włoski szczoteczki: do 3 r. ż- wielkości ziarna pieprzu, powyżej 3 r. ż- ziarna grochu. Należy dopilnować, aby dziecko nie połykało pasty, u maluszków można nawet gazikiem zdjąć pozostałości pasty z zębów. Nie należy zbyt obficie płukać, aby nie obniżać przeciw próchnicowego działania fluoru. Dziecko poniżej 7 r. ż nie jest dość zręczne by samemu poprawnie szczotkować zęby. Dlatego rodzice powinni nadzorować i poprawiać wykonywaną przez nie czynność. Niestety szczoteczka nie dociera do wszystkich powierzchni zęba, dlatego, gdy tylko zęby zaczną się ze sobą stykać ( 6-9 lat) należy rozpocząć stosowanie nitki lub taśmy dentystycznej, wykałaczki czy szczotki do języka. Instruktaż używania tych akcesoriów powinien przeprowadzić lekarz stomatolog dziecięcy.

Ależ nie musimy zupełnie zabronić dzieciom słodyczy. Należy tylko ograniczyć ich podawanie do 2-3 razy w tygodniu, po głównym posiłku. Ważna jest ilość i jakość oraz konsystencja spożywanych cukrów oraz ich długość kontaktu ze szkliwem zębów. Należy zwracać na to uwagę i dbać aby czas kontaktu z zębami był jak najkrótszy, więc dobrym nawykiem jest podawanie słodyczy w określonych porach bezpośrednio przed myciem zębów lub pamiętanie o wyszczotkowaniu zębów po każdym spożyciu słodyczy. Próchnicy sprzyja spożywanie przez dziecko, dosładzanych soków (szczególnie z owoców cytrusowych), podjadanie batoników, chipsów, żelków pomiędzy posiłkami, jedzenie i picie przed snem. Niedopuszczalne jest karmienie dziecka mlekiem, kleistymi papkami, sokami z butelki i pozostawianie jej na noc w łóżeczku dziecka, powoduje to bowiem próchnicę butelkową. Najlepiej zakończyć karmienie z butelki około 1 roku życia i przestawić dziecko na łyżeczkę. W diecie rozwijającego się malucha powinny znaleźć się produkty, których skład i konsystencja sprzyjają rozwojowi prawidłowego zgryzu. Są to ciemne pieczywo, ryż, świeże warzywa i twarde owoce, herbata, sery, mleko, niesłodzony jogurty i naturalne płatki śniadaniowe.

W zakresie profilaktyki stomatologicznej wzmacniającej tkanki zęba rodzice powinni polegać na dobrym dentyście dziecięcym. Rolą odpowiedzialnych rodziców jest przyprowadzenie dziecka do gabinetu i zaufanie lekarzowi specjaliście. Pierwsza wizyta o charakterze zapoznawczym w gabinecie stomatologicznym, powinna odbyć się około 2 roku życia dziecka, chyba że coś zaniepokoi rodziców wcześniej (na przykład stan zapalny jamy ustnej związany z zaburzonym, bolesnym ząbkowaniem). W trakcie tego spotkania dentysta dziecięcy udziela instruktażu higienicznego i dietetycznego. Wizyty w gabinecie powinny być kontynuowane co 3 miesiące w celu budowania udanych relacji między dzieckiem a jego dentystą. Starszym dzieciom proponujemy profilaktyczne lakierowanie zębów stężonymi preparatami fluoru, wykonywane dwa razy w roku. Regularne kontrole stomatologiczne pozwolą nam także na wczesne zabezpieczenie bruzd i szczelin w pierwszych stałych zębach trzonowych (tzw. „szóstkach”), które w Polsce są najszybciej atakowanymi przez próchnicę i traconymi zębami. Uszczelnianie, czyli lakowanie kontynuujemy w kolejnych zębach stałych trzonowych i w przedtrzonowcach. Lakowanie zmniejsza ryzyko wystąpienia próchnicy u dzieci, nawet w 90%, gdyż gładka powierzchnia zębów ułatwia higienę.

Systematyczne wizyty dzieci u dentysty umożliwiają także wczesne wykrycie próchnicy, która w zębach mlecznych ma postać mlecznego zmętnienia szkliwa i jest widoczna wyłącznie po osuszeniu i odpowiednim oświetleniu powierzchni zęba w gabinecie stomatologicznymi. W sytuacji płytkiego ubytku zabieg jest krótki i bezbolesny, pozwala na poznanie i polubienie dentysty oraz otrzymanie nagrody. W spokojnej, bezstresowej atmosferze dziecko może brać aktywny udział w zabiegu stomatologicznym, obserwując poszczególne czynności w lusterku i wybierając kolor śliniaczka, kubeczka czy wypełnienia w zębie („plomby”). Najgorszą sytuacją jest, gdy dziecko zgłasza się po raz pierwszy do stomatologa z bólem, często trwającym od kilku dni i z głębokim ubytkiem próchnicowym. Nie ma szans by taka wizyta w gabinecie stomatologicznym była przyjemna. Nawet dobry stomatolog dziecięcy jest wówczas kojarzony tylko z bólem i stresem. Dlatego warto pamiętać, że lepiej zapobiegać niż leczyć. Pomimo wzrostu świadomości społeczeństwa statystyki dotyczące stanu uzębienia polskich dzieci są zatrważające. U blisko 80% dzieci w wieku 5 lat występuje próchnica, w tym ponad 59% badanych ma 4 i więcej zębów uszkodzonych próchnicą. Powikłania próchnicy prowadzą do przedwczesnej utraty zębów mlecznych i rozpoczynają lawinę wydarzeń niekorzystnych dla rozwoju zgryzu dzieci. Zęby stałe wyrzynają się przedwcześnie, przemieszczają w lukę po usuniętym zębie, pozostałe zęby ulegają rotacjom. Brak zębów w odcinku przednim zaburza równowagę pracy mięśni warg i języka, co powoduje nieprawidłowy rozwój mowy i zgryz otwarty. W takim przypadku niezbędne jest leczenie ortodontyczne dziecka, które również należy rozpocząć jak najszybciej przy pomocy ortodontycznych aparatów wyjmowanych (aparaty ruchome).

Do stomatologa dziecięcego należy zgłosić się także w przypadku urazu zębów. Po czwartym roku życia wzrasta ruchliwość dzieci, częstsze są więc złamania czy wybicia zębów. Takie przypadki wymagają profesjonalnego zaopatrzenia w gabinecie stomatologicznym, obserwacji i regularnych kontroli do czasu wymiany zęba mlecznego na ząb stały.

Tak, oczywiście. Budujące są dla mnie przypadki, kiedy nawet dorośli ludzie nie boją się w zaciszu gabinetu poprosić mnie o instruktaż używania nici dentystycznej. Mam wówczas szansę podnieść świadomość pacjenta. Idealna sytuacja to taka, kiedy kobieta w ciąży wie, że dla niej i przyszłego dziecka stomatolog jest równie ważny jak ginekolog i pediatra. Przychodząc na wizytę do naszego gabinetu stomatologicznego, uzyska wszelkie informacje dotyczące diety, nawyków, higieny, związku stanu jej jamy ustnej z porodem i prawidłowym rozwojem dziecka. Omówiona zostanie opieka nad niemowlęciem, sposób karmienia, układania do snu, rodzaj pokarmu, znaczenie zachowania prawidłowej czynności oddychania, żucia, połykania dla prawidłowego rozwoju zgryzu i uśmiechu. Stomatologia cały czas się rozwija, zarówno w zakresie metod leczenia jak i sposobów ograniczania lub całkowitej eliminacji stresu w gabinecie stomatologicznym dlatego warto informować rodziców o nowych sposobach bezstresowego leczenia ich dzieci np. z wykorzystaniem sedacji wziewnej popularnie zwanej gazem rozweselającym.

Chcesz wiedzieć więcej, masz konkretne pytanie do lekarza? Zapraszamy na wizytę do naszego stomatologa dziecięcego.